Biografie van Akke Brouwer

Als de kinderen zijn toegedekt,

het vlees op het vuur te

sudderen staat, de opbrengst

van de tuin in potten is gewekt,

doen de vrouwen deze avond

vroeg de luiken dicht. Door hun

handen gaat in 't lauwe licht 

het gedragen goed in 't rond.

Sokken met versleten hiel,

de scheuren in een broek,

hemden waar een gat in viel,

de sleetse linnen doek.

Ze zitten aan de keukentafel,

tante die de hielen heelt,

oma tornt een losgeraakte rafel,

de meid, die heimelijk de hemden streelt.

Ze knikken wat en kouten zacht,

stillen hun verlangen en verdriet.

De boerin heeft lang gewacht

om te herstellen wat hij achterliet.

In de koelte van het donker komen fluisterend de dromen aan

als door een kierend hout een kinderlach het sterrenlicht heeft aan gedaan.

Boven het stilgevallen land trilt het nachtkleed van de maan.

De geesten van het water ontwaken tussen riet en graan.

Slaperig dansen roos en winde met het gebladerte van heg en linde.

In een hoekje van de hemel staat heimelijk de dood op wacht.

De torenklok zingt middernacht. Op het pad tussen de states

zijn van de Popta's en de Thiallama's de zonen op de vuist gegaan.

Hun schreeuwen scheurt de stilte, het vloeken matigt hun verstand.

Bij het smeulen van de haard zit de moeder onrustig aan de slaapsteerand.

Plots breekt een doffe dreun het fluisteren van de dromen,

het onheil is in rasse schreden naderbij gekomen.

Het vee schrikt op, de hond slaat aan, wild gebries der paarden.

Geschrokken heft de vrouw het hoofd, ontsteekt de kaars die eerder was gedoofd.

De maan licht bij maar zonder glans, de nacht is plotseling een dodendans.

In de schemerige schuur vindt zij haar zoon, geborgen in zijn laatste uur.

We lopen door het steegje waar het ongemak nog huist,

jij een beetje krom en ik die zachtjes de minuten tel.

Uit de tijd verdwenen beelden zijn we plots en vele jaren jonger

-moeder achter schorten vol van zweet doordrenkte valsigheden

 vader achter glas en dichtgeslibde hartelijkheid-

We houden stil en de wacht en ruiken de geheimen,

zorgvuldig opgesteld naast de wijzers van de klok.

Ergens ligt nog een teken, een lied, een voorzichtig zijn met oversteken.

Jij ziet niet meer zo helder, ik ben niet meer zo goed ter been.

Tussen scheefgegroeide muren zou ik van oude pijn en

weemoed willen wenen. Jij pakt mijn hand en kijkt me aan....

voor het eerst ben jij voor mij verstaanbaar.

Je prevelt wat en ik begrijp.

Als ijle nomaden in witte gewaden

zweven ze boven het web van de tijd.

Hun gestorven stemmen raken kwijt,

bomen bladeren door hun verhalen;

ze stonden op scherp en kromden hun rug,

spanden het paard voor de wagen,

ze hebben in kleiige klompen gestaan,

baanden hun weg door ziltzoete tranen.

Nog ligt het water in dezelfde gracht bevroren,

luidt dezelfde klok hetzelfde uur.

Ibidem ben ik geboren.

Wij sterven samen op den duur.

Hij gaf haar

een face-lift

voor haar

verjaardag.

Eindelijk

een persoonlijk

cadeau,

dacht ze.

Laat mij leven iin de scherpte

van water, ontmantel mij

tot zon en breng mij terug...

nee niet waar

het begon, dat zou te

gemakkellijk zijn

in een gedicht.

Leer mij hoorbaar zijn,

stamelend lopen op blote voeten.

Geef mij de tastbare tijd...

nee niet om

het licht te ontmoeten,

dat zou te eenvoudig zijn

op het eerste gezicht.

Lees mij in rafelig braille,

kijk mij naar binnen,

kleur mij tot zinnen;

geef mij het zicht op de wereld

om te herhalen en te

vertalen hoe in het breekbare

donker geen schaduw beweegt.

Veeg het glas van mijn

gebroken ogen bijeen,

wikkel mij

in vergeten gebaren,

maak mij

zichtbaar ziende;

laat mij vrij. 

Vissen van glas

hebben het stilstaande

water verplaatst,

een goudhaan schaduwt

de zon en blaast de wind

uit de bomen.

De maan schuift in zwart

cellofaan voor onze dromen.

Even is niet meer geworden.

Het kind blijft bij de dood,

die het schiep.

We hebben de nacht aangezegd,

de klokken verdraaid.

De tijd heeft zich verlegd naar

het uiterste hoekje van onze adem;

je naam, ongezegd.

Van zwijgen groeide ik op tot zwijgen,

met de dood als zakdoekin de hand

schreef ik tekens in de lucht,

niemand zwaaide terug.

Men zat gebogen in zichzelf en

sprak elkaar naar de lippen die zich

onophoudelijk vormden in een

taal die niets te zwijgen had.

Driftig spelde ik mijn stilte aan de wolken,

bouwde buiten zinnen luchtkastelen,

vaak stond ik op de brug of hing uit

één der torens. Ik droeg mijn adem als

banier en schreef met witte letters in de

slotgracht hoe ik heette; overal was ik.

Maar ze zagen mij niet omdat

ik geleerd had te zwijgen, ook

toen het licht werd en ik

uiteindelijk mijn eigen stem

kon horen.  

Dit dorp waar ik ben, drijft als een eiland

op verstilde namen zonder gezicht.

De straten zijn van veters, schoenen

en een laatste schreeuw.

Winkels hoeven nooit meer dicht.

Vrouwen die hun stoep nog wilden boenen,

hangen als verkraaide kranten

in de resten van een geeuw.

Gebroken schuifel ik langs kluwens

ijzerdraad, verschroeide lappen.

Een schrale hond loopt met me mee.

Plotseling staan we even stil, jankend alletwee. 

Vóór ons zit een oude man ineengedoken

op een krat. Bewegingloss, niet dood

maar van alle tranen zat. We zien elkaar

en spreken niet noch zwijgen.

Hij wijst mij op een kleine steen waar

onder dorre twijgen een hand ligt en

een mouw. Mijn adem stokt. De hond likt

mijn vingers tot leven in rood verwaasde morgendauw.

Ik heb een laken van dauw gebreid,

een breekbaar laken voor over je stille gebaren.

Ik heb een sloop van ooit geschreven,

een onleesbaar sloop voor over je adem.

Ik heb een sprei van klei gehaakt,

een stevige sprei voor over je vluchtige lichaam.

Ik heb het laatste woord van je mond gekust,

het eerste woord om je in te bewaren.

Totdat ik voorbij loop in de diepte van je ogen denk ik

na over de eerste stap wat ik zal zeggen als je plotseling

iets vraagt of misschien blijft staan en mij geluidloos

na staart voorbij lopend in de diepte van je ogen.

Maar het liep anders. Je zag me helemaal niet dus dacht ik

had ik ook niet hoeven nadenken over de eerste stap en wat

ik zou zeggen misschien toen je plotseling vroeg naar de tijd.

Hij komt zo zei ik de tram. Stom heel stom stommer dan stom

dacht ik gelukkig zei je en zag mij plotseling in de diepte van je

ogen daarna nooit meer voorbij.

Nooit was het zo stil,

zo nergens ging ik heen.

-je vertrouwde naam als

bevroren wasgoed aan een

verre horizon, gezicht van

marmer onder witte golven-

Nooit was het zo stil.

zo nergens ging ik heen.

-je gestolde verhalen als

ijsbloemen in as geworden

water, op hun ritme zingt

de zon een donker halleluja-

Nooit stond ik zo bij je stil.

Een zwerm kleine vogels vliegt op,

in hun slagzij kan ik je horen-

adem zonder adem, taal zonder

stem- klank in klank alom geborgen;

nooit was het zo stil.

Nog aanstonds niet nog nooit

zong ik je naam, de weinige resten

van wie je was; scheve klinkers

schilferen mijn lippen.

Nog aanstonds niet nog nooit

heb ik je leegte gevuld,

maar nu ik oud geworden

naast mijzelf lig, roep ik je

opdat nog aanstonds niet

nog nooit

je weer terug zult komen.

We hebben de huizen geteld,

de muren, de maan, en op één

hand het licht. We telden de tijd,

de knopen aan onze jas, en op

onze duim hoe het was. We telden de

sneeuwvlok die niet wilde smelten, 

de schering en inslag van de seizoenen.

We hebben het gat in onze stiltes geteld,

het koperen slotwoord dat niet wilde breken.

De veters, de kruimels, de rafels aan

onze huid, aan ons huis, aan het kind

dat maar niet kwam. We hebben de

sprookjes geteld en verteld alles bij

elkaar opgeteld vielen we uitgeteld

weer in slaap en zijn nooit meer wakker

geworden.   

Het leven dampt nog na in mijn lijf

wanneer de wind mij wentelt naar de sporen

die ik achter mij nog net kan zien.

Mijn oog vertaalt verhalen die ik

in de aarde schreef; troebele woorden

die ik achter mij nog net kan lezen.

Mijn lauwe lichaam schokt

wanneer een vreemde adem mij draait naar

een stem die ik achter mij nog net kan horen.

Mijn handen, mijn ogen, mijn oren

vinden nog net vergeving

zodat ik van je houden kan.

Dit is het huis,

dat mij verloor, dat mij

ontgroeide, waarin ik brak.

De ramen overwoekeren

de zinnen die het sprak.

Verzwegen stiltes liggen

naast de dichtgeslagen deuren.

Ik brand mijn ogen aan het schervend glas

dat onder achteloos bijeengeveegde tranen

uitzicht geeft op gras en graf.

Uitzicht nog op wie wij waren,

wie ons woonde in de laatste nacht.

De stenen in mijn schoot zijn

huis geworden huis waarin ik wacht.

Spreek een woord dat ik versta,

leg mij onder het glas van je zinnen.

Laat mij je beminnen

opdat ik niet verloren ga.

Houw mij als een hiëroglief

uit het steen van je gedachten.

Maan mij in gesloten nachten;

heb mij lief.

Gedroogde fonteinen schedels van ivoor

prehistorische refreinen koperen kwispedoor

verdwenen woestijnen klanken van kristal

verschoven lijnen toegedekt heelal.

Laat voorbije werelden verwaaien,

kom terug en hou me vast.

Ik verwelkom je als eregast

en verbied de uitgetorven haan te kraaien.

Vale hemdjes, lang geleden ademend,

wiegen de wind, golven de grond,

verkruimelen het bloed dat

opgedroogd de zoompjes rafelt.

Niemand vraagt de vlag te dragen.

Niemand blust het asgrauwe gras.

De kinderen zijn oud en kaal geworden.

Hun uitgestoken ogen op palen gespijkerd,

luiken naar de zon, die verdwaasd

hun leegte traliet.

In een door brand geschilderd raam

strepen sterren verbleekte gezichten.

Tapijten vol vergane vrolijkheid

hangen in stille scheuren over een hek.

Een verlaten voetstap geurt nog naar een dans.

Roestige geluiden, zo langzaam en zo koud,

dat niemand hier opnieuw geboren wordt

om de vlag te dragen, het gras te doven.

Wonder van stilte,

blijf zonder taal

vrijgelaten in water

bezongen door vogels

in een wolkloze lucht.

Boven wachtende wind

zwevende zomerse

gloed die rietkragen

hoorbaar ademen doet.

Wonder van stilte,

blijf zonder tijd

kabbelende golven

waarop jouw land

als een spiegel gedijt.

Blijvend drijvend verhaal

dat achter denken verdwijnt

in een wonder van stilte,net als ik

nu ik leef zonder taal.

Dun in mijzelf aanwezig,

monster ik aan bij het luchtruim van de tijd.

Die mij kennen, wensen mij vaarwel,

die mij wachten, schrijven mijn naam

in vleeswordend water dat mij draagt

tot ik mij bewoonbaar dichten zal.

Ik herken het geluid van de zee;

een taal die mij luisterend ademen doet.

Mijn zich lichaam noemende scheepje

dobbert in een gehavend donker

waar naamloze meeuwen het schragen

tot het zich bewoonbaar dichten kan.

Ik leef naar het licht dat mij stuwt,

mij keert in het duister dat plotseling scheurt.

Losgerukte trossen schaven mijn boeg,

mijn haven wordt bloedstollende storm,

die mij in kelend schreeuwen uitspuugt;

ik klamp mij vast aan contouren van huid

en leg mij in rafelige verzen te lezen.

Onder onwennig beslagen verhalen

heb ik de grens van het water bereikt.

Men heeft mij als vondeling te drogen gelegd.

In verlaten verten klink ik nog zoals ik ben;

dun in mijzelf aanwezig.

We hebben de huizen geteld,

het water, de maan.

We hebben het zand geteld

en op één hand de wolken.

We hebben de tijd geteld,

de namen, het brood en de wijn.

We hebben de stilte geteld

en zonder knipoog de zon.

We hebben de waanzin geteld,

de vleugels, de dorst.

We hebben de adem geteld

en het weerloze wachten.

We hebben ons te drogen geteld

en weten niet meer waar

de einder begon. 

Er is een druppel

van de zon gevallen.

Nu kleurt het water

warm

en de zon wordt

rood.

Vertel me, als je dood bent, wanneer je

weer geboren wordt, dan schrijf ik je een brief.

Een brief zo helder als de nacht

in een bloedrode inkt van een

dageraad om in te wonen.

Vertel me, wanneer je weer zult sterven,

dan schrijf ik je een brief,

als een gezicht, witter dan de maan,

met ogen dieper dan de zee, gemarmerde

aarde waar de zon nooit onder gaat.

Vertel me, laat me weten, laat me, zeg me,

schreeuw me, zeg het me, schrijf me,

desnoods een brief, desnoods een landkaart,

een klok, desnoods een lied.

Vertel me dat het niet waar is. 

Spreek zuster spreek.

Toon mij uw uitgewoonde wonden,

leid mij naar de tuin van uw verslagenheid,

bind mij vast op de kleuren van uw huid.

Draag mij door de kloof van uw verdwijning,

laat mij rusten op het zwart van uw tong.

Spreek zuster spreek.

Verscheurde vragen drijven als wrakhout

op de zee van ons geweten.

Onschuld sijpelt door bodems van angst.

Geraamtes spugen afgekloven warmte uit.

Uw tranen, stuk geslagen door vingers van ijs,

rollen van eiland naar eiland.

Uw vluchtwater golft mij van kussen tot kust.

Steel bloemen van weerloos verdriet uit mijn hart,

schilder mijn wangen tot gangen door rood

van de morgen, teken wat in ons niet vluchten wil

tot vuurblauwe grond om op te staan.

Huivers van liefde helen geschonden bestaan.

Spreek broeder spreek.

U staat geschreven in de nevels van mijn woorden,

ademt in de holtes van mijn denken.

U stamelt mijn kreten tot naamloze rafels

in braille en bloedvol geheim.

Spreek broeder spreek.

Ik dicht u tot spreken

omdat ik uw zwijgen niet leven kan.

In waakzame webben hangt

haar afgedragen aanwezigheid

rond haar roestig lichaam.

Elk moment instortingsgevaar.

Ze pakt een boek, een bril en kijkt

naar een punt waarin ze lijkt te

verdwijnen. Haar stem heeft iets van

koper dat gepoetst moet worden.

Niemand weet waar het heen gaat;

geen touw aan vast te knopen.

Haar tonijnkleurige handen krommen zich

rond de lessenaar als was het een boei.

Dubbelzijdig vastgelijmd aan de houten vloer,

begint ze zacht te deinen als was ze de zee,

In haar stortvloed aan woorden storm op komst. 

Boven het water dobberen haar benen 

als de masten van een zinkend schip. 

Dan valt haar mond in een niet te stuiten gaap,

glijden haar handen langs een onzichtbare reling,

valt haar hoofd met een smak midden in

een onverstaanbaar slotakkoord.

Af- en weggedragen.

Met de namen van soldaten krijten wij de stoepen wit.

Ingeblikt vlees hangt in de lucht.

We dekken de tafel, zijn grenzeloos gul met het schenken van bloed.

In vreemde tekens schrijven we een daad

voor wie het horen wil of bloemen legt.

Wanneer is deze waanzin begonnen?

Wie heeft de veters gestrikt van de jongens en de meisjes,

de vlag gehesen als nevel tegen de kou?

Wie heeft de harten verhangen?

Met de tranen van koude kinderen drogen wij onze tong.

Uitgebeende idealen ontkiemen in een dode zee.

Struikelend over vrede brengen we

de resten aan land om te vergeten.

De geur van verrotting belemmerd het zicht.

Wij tillen zwaar aan haar

overvloedig niets, ontwijken

zorgvuldig het wak in haar ogen.

Klanken, tot woorden gelogen,

verlaten een onbewoond huis.

Wij raken verdwaald in

nevelige ruimtes waarin

zij zegt nog te zijn.

Wie, vragen we om

nog enigzins nuttig te lijken.

Wie wil er nog koffie?