ik was een jaar of acht
toen ik bedacht
hoe ja hoe verschrikkelijk fijn
het wel niet was om een meisje te zijn
jongens waren weliswaar snel en sterk
maar zij moesten later aan het werk
terwijl wij vrouwen thuis konden blijven
en daar maar konden doen wat we wouwen
inmiddels heeft mijn leven beslist
dat ik me toen enorm heb vergist
Biografie van Nette Menke
2021
- Nr.TitelTekst
- 12582
antigone en ismene
1e ronde
Er waren eens twee zusjes, het ene
werd een tragisch heldin, het andere niet.
Zus een was stoutmoedig, zij luisterde alleen
naar haar eigen hart, trotseerde
de koning en de wetten van het land,
zij volgde, zo zei ze, het goddelijk gezag -
werd voor haar wandel gestraft en stierf,
gestaag bejubeld om haar daden.
De ander bleef met beide benen op de grond,
was zich bewust van praktische bezwaren,
meende een vrouw machteloos te weten,
vond dat wetten er waren om je bij neer te leggen
haar hart brak, zij accepteerde het verdriet,
goden, koning noch zus konden het tij keren.
Zus twee leefde voort - van haar
werd nooit meer wat gehoord. - 22336
de novembermaan
1e rondede novembermaan
staat boven het speeltuintje
een bal op het gras - 32924
Kwestie van puur praktische aard
1e rondeNoemt u mij heks? Hoe moet ik u nu noemen?
Denkt u de tovenaar Merlijn te zijn?
Waant u zich Lord of the Rings wellicht?
Een kobold, een gnoom,
Een gifgroen kwijlende kwakkel,
Een raaskallende praatfabriek?
U noemt mij heks, doet u dat omdat u bang bent?
Denkt u dat heksen kwaadaardig zijn?
Vreest u dat u ze niet aankan?
Een heks als een felle vuurrode spin
En u dat vliegje, vastgeplakt
In het web, dat straks als hapje dienen zal?
Maar u treedt de zinnen ver te buiten
U waant zich in een sprookjesland
Terwijl het hier om mensen gaat
Om kwesties van puur praktische aard
Om zuivere taal en om onomwonden daden
Elk woord wordt hier, meneer, ragfijn gehoord
2020
- Nr.TitelTekst
- 11138
de vlucht van Ikaros
1e rondedat het plan van de vader kwam
die de vlucht had uitgedacht
de vogelvorm met de vlerken
de veren en de weerloze was
dat het een wonder was
dat het werkte
dat de vlucht een noodzakelijke was
vol zorg moest worden uitgevoerd
niet te hoog, niet te laag
dat het zaak voor de zoon was
de taak van de zoon was
de vader op de voet te volgen
dat het kind angstvallig de vleugels uitsloeg
de vrijheid voelde, kon wat de oude kon,
verrukt, vervoerd, begeesterd raakte
door lucht en licht en capriolen maakte
van zwenken en zweven,
had de dag van z'n leven
schoot omhoog, ging straal voor de zon
wat niet kon, de was liet los
en Ikaros
viel -
dat de vader huilend verder vloog,
vlucht en val voorgoed verbonden
dat het om het wonder draait
hoewel het ongeval en vooral
het vermanend vingertje
je van de wijs brengen
het gaat er om, dat Ikaros
wel degelijk vliegen kon
- 23961
herstelwerkzaamheden – de naam
1e rondemet het terugzetten van de rib wil ik
de allereerste mens herstellen:
thans blijkt dat kind noch vrouw noch man
aan eigen oorsprong tippen kan
omdat we kleding dragen
kleren bedekken de huid,
kleren bedekken de bottenbouw,
kleren bedekken de edele delen
het bloot benadert de bron adequater
het draait om gezamenlijk bloot
minimaal twee schepsels zijn nodig
maar zijn er meer dan vergroot dat
de kans op resurrectie
- hoe bloter hoe beter -
het is een heel gepuzzel
Adam is indertijd nogal uit elkaar gehaald
en ook de naam wekt verwarring
die dient te worden aangepast
denk mee en noem de eerste mens
Adam een, de tweede Adam twee
Adam twee samen met zijn Eva
bezetten een gedeelde tweede plaats
wat twee tot een afgekalfde versie
van de eerste Adam maakt
hoe groot is deze klus, te groot
om op mijn eentje te kunnen klaren,
met het bloot komt het wel goed
maar dat met die naam, dat steekt
- 33959
Hippie
1e ronde
Een hippie is ie, hij hipt, hij hopt
door straat, door stad, door dorp en land,
treedt op en in en naast het pad
en al wat ie doet - voelt - goed -
Hip de vogel, vogelt de hipperd,
ouder inmiddels, bejaard, verjaard
en andersoortig behaard maar
hij hipt nog, tript nog, wipt nog.
En het zwaaien van het been,
het draaien van de arm begeleidt
het zwieren in de hersenpan,
het zingen van het lied.
Een malle man, een alleman, tot
strijkt de gast zijn veren glad -
stijgt op een geest naar god de heer
roept blij verheugd: hier ben ik weer!
2019
- Nr.TitelTekst
- 11646
Barst
1e ronde
Twee mensen, hielden van elkaar, als de maan van de sterren, als de wolken van de wind,
als kauwen die in paren leven, als ouders van een kind.
Verliefd waren zij en wisten zich bemind.
Hij las haar als een open boek, hij las haar haarfijn uit, hoorde haar woorden,
volgde haar zinnen, haar punten haar komma’s, alleen haar taal
verstond hij niet helemaal, soms zei zij net wat anders.
Van haar lijf wist hij van plooi tot groef, van heuvel en dal, hij kende er blindelings
de weg, zij was de zijne, haar huid zijn tweede, alleen haar ziel
soms net wat anders.
Zij, op haar beurt, doorgrondde zijn gangen, zag wat hem dwarszat, meanderde
met zijn bewegingen mee, wist van iedere wending die hij nam
het was haar alsof ze het zelf was.
Maar betrof het zaken van gezond verstand, en ook als het ging om de dingen van de dag
hield zij vast aan haar eigen denken
en bleef hij bij het zijne.
Zoals een plantje soms niet wortelen kan, een bloembol niet op wil komen
- de aarde doet haar best, de regen sproeit -
zo bleef ook hier de groei steken.
In arren moede boog hij nog linksom, draaide zij rechts, maar baten mocht het niet,
ze hadden hun weerstand telkens te laat in de gaten, al wilden ze door
het ging voortdurend mis
en het knapte. Op een dag was het gedaan. Ze hadden zo diep gebogen
dat het barstte, met een wreed scheurend geluid en wederzijdse pijn
wisten ze dat het tijd was weer alleen te zijn.
- 21649
Ik dacht laatst
1e ronde
Ik dacht laatst dat ik dood was.
Ik fietste vooruit maar reed nergens naar toe.
De hemel stond vol stilstaande tijd,
de daken van de huizen staken in de wolken
en de straat lag er licht en luchtig bij.
Ik trapte door, wetend dat ik dood was,
zo prettig en zinloos en vrij
keek de eeuwigheid in mij. - 31645
Monet in Den Haag
1e ronde
blauw en groen, plant en water, plant en lucht,
van lucht en licht, van blauw en groen en geel, schaduw, licht,
van diepte en weerspiegeling, het gouden licht,
het groen, het blauw, het roze, wit en bruin
het bruggetje, boog boven het watervlak,
de bomen, hoog staand en vol hangend blad,
en op het water groeit het groen, het wit, wat roze
en in het water,
in het water daal ik af,
ontloop de lijst van goudgekleurd hout,
doodstil wordt het in mij,
opgeslokt ben ik door dit schilderij
er is wel geluid,
er klinkt gebabbel, geroezemoes,
geklaag over knellende schoenen,
er is een gids, een groep luisteraars
hangt aan haar lippen, zij spreekt
van schoonheid, tijd en kunstenaars
en uit een volgende zaal schalt een stem:
‘kijk, dát vind ik mooi!’
de werken zelf, apart van commentaar voorzien,
hangen zwijgend aan de muur,
hangen daar dag en nacht
voor publiek dat komt en kijkt en gaat,
maar ik
ben nog niet klaar met mijn bezoek
loop terug en laat me vangen
door dat ene doek, dat me direct
opnieuw naar binnen trekt
2018
- Nr.TitelTekst
- 13866
Het fake nieuws
1e rondeHet schouwen van de mediamens blijft
een bevreemdende zaak: ik raak verstijfd
van schrik als ik nieuwsbeelden bekijk -
en de presentatie ervan is zo wonderlijk.
Steeds staan voor het Nederlands acht-uur-journaal
nieuwsleesters en weervrouwen allemaal
op wellustige schoenen – zeg maar martelwerktuigen -
aldus van hun vrouwonvriendelijkheid te getuigen.
Maar als komt de dag van het uitbalanceren,
het moment dat moeten ook alle heren
hun voeten in genaaldhakt schoeisel wringen
alvorens te spreken van wereldse dingen,
dan toont de boodschap zich klip en klaar:
op dit schoeisel is ieder woord raar.
- 23867
mondig
Top 100voor Alina Szapocznikow
rond de mond ronde mond halfronde lippen
de bovenlip halfrond op de onderlip halfrond
afgerond zachtrood opgerood aangedikt uitgelicht
de uitgelichte lippen de geprononceerde mond
een tussen de lippen door glippend woord
de gemummelde woordjes
de gearticuleerde volzinnen
de uitgespuugde verwensingen
het spettertje spuug in de mondhoek
de zich zacht sluitende lippen
de tongpunt
streelt de bovenlip glijdt langs de onderlip
de mond is dicht de lippen zijn ontspannen
de wangen trekken de lippen op, de kin haalt de lippen naar beneden
de tanden bijten op de lippen, de boventanden op de onderlip
de ondertanden op de bovenlip, de doorbloede lippen
op elkaar geknepen lippen
samengetrokken lippen
een opgetrokken lip
losse lippen
loslippige mond
geopende mond
open mond
wit gebit
rond zwart gat
- 33865
vrouwenstrijd
Top 1000
bikkelharde borsten, stekende armen, buitenproportioneel lange benen
die eindigden in een scharnier, geen bips, en in
voor hooggehakte schoenen voorgevormde voeten;
het kapsel langharig ingewikkeld wou los, maar niet meer vast
het hele hoofd wou los, maar liep scheuren op
mijn moeders borsten, verpakt in zwart kant,
waren zacht golvend roze en wel begeerd
haar benen gleden in fladderende nylons, buik en billen
leefden onder onderjurken en soms in te strakke step-ins
haar schoenen waren plat - eksterogen en hoge hakken gaan niet samen
mijn grote zus deed nog niet aan boezemgedoe
maar haar buik was zorgelijk, gaf pijn, bracht verdriet
deed de stemming in het hele huis omslaan
hoe het met haar moest wist ook mijn moeder niet
mij werd niks gevraagd - ik was nog klein
en vond troost bij barbies - als mijn buurmeisje spelen kwam
pakten we de poppen bij de benen en zetten ons schrap
voor een schermduel, de punten van onze rapieren omzwierd
door losse lokken, de strakke armen stijf langszij het hoofd,
de genadeslag steevast toegediend met de bikkelharde borsten
2017
- Nr.TitelTekst
- 13050
De dichteres
1e ronde
de dichteres zoekt haar leven lang naar woorden
die zeggen zullen waarom alles gaat zoals het gaat,
waarom een mens meent z’n leven te vullen
met keuzes tussen goed en kwaad
maar wat er ook uit haar pen komt rollen
het woord schiet keer op keer te kort
leven laat niet met zich sollen
het verdort
valt als een verkleurd herfstblad
waait weg met de wind
verdwijnt in de grond en bakert nieuw leven
dat is wat de dichteres ervan vindt
het draait om de daden denkt ze
standvastig en sterk als een oeroude eik
of een redwood tree, zo zullen mijn verzen zijn
en daadkracht vibreren, genereren…
maar wat er ook uit haar pen komt rollen
het woord schiet keer op keer te kort
leven laat niet met zich sollen
het verkort
en als de dichteres in haar laatste jaren
nog steeds vol achs en maren
terugkijkt op een leven dat zo vol woorden zat
lijkt zij toch niet ontevreden, er is iets ook al was het niet wat
want wat er ook uit haar pen kwam rollen
en woorden schoten keer op keer te kort
het leven laat niet met zich sollen
het verwordt
- 23052
ik was een jaar of acht
1e ronde
- 33051
Kopje thee
1e ronde
Als de dag van morgen
vandaag al door je hoofd spookt,
als het uur van opstaan
je nu al dwarszit,
als de kleren die je dragen zult
je nu al voor de geest staan,
als je de woorden die je zeggen wilt
nu al paraat hebt,
wat kan er dan nog misgaan?
Dat dit gedicht je dan
mag dienen als een kopje thee
dat je nu drinkt en terwijl je denkt
‘het is te heet, ik wacht nog even’
het je dít moment ten volle laat beleven.
Opdat je morgen dan beleven mag
al wat je brengt de morgen-dag.
2016
- Nr.TitelTekst
- 12391
chaos
1e rondedat het losse flodders losse eindjes
punten plukken strepen vormen zijn
die niets met elkaar te maken hebben
op zichzelf staan op dezelfde plaats en tijd
dat het leven een serie momenten
die ikzelf tot één groot geheel verzin
omdat ik per se de draad wil blijven zien
die terugvoert tot het eerste begin
me vastklampend aan de kleine verbanden
snakkend naar de grote samenhang
die er dus niet is maar wel zou moeten zijn
open ik mijn ogen voor de chaos en ben bang
het grote niets erkennen
is iets dat moet wennen - 22393
losse eindjes
1e rondelosse eindjes in een film of een boek
beginnetjes die wel begonnen maar niet afgemaakt zijn
de aanzet is er, maar de oplossing blijft zoek
persoonlijk vind ik dat niet fijn
ik houd van een goed in elkaar stekend verhaal
dat grip biedt op het grotere geheel
ieder woord, ieder beeld spreekt eendere taal
niets te weinig, niets teveel
in het echt ligt dat anders
past lang niet alles in elkaar
grote hiaten pontificaal in mijn levensverhaal
verre van prettig allemaal
als je iets niet weet, wat is er dan waar
er blijft zo zielsveel verborgen - 32392
romein
1e ronde
zag hij dezelfde wolken
zag hij dezelfde salamanders
hoorde hij dezelfde krekels
of was alles toen anders
waar ik nu loop liep ooit een Romein
de Saar slagader van dit gebied
wijngaarden als pasgekamde haren
dood ligt een kever op het pad
vlinders fladderen rustig rond
het leven een cirkel denk ik
maar weten doe ik het niet
_
2015
- Nr.TitelTekst
- 11328
Puin
1e rondeSoms raak je maar zo in een conflict verzeild
dat je niet zocht, waar je zelfs geen weet van had,
een ruzie die naar een knallende climax ijlt
en je dan meetrekt in een hopeloos zwart gat.
Je hebt het tij niet tijdig weten keren,
bent overspoeld door allerhande narigheid,
gekwetst jammer je nog van ‘ 'k Zal ze leren!’
maar in feite voel je slechts verdriet en spijt.
Niets gaat voorbij zolang de brokken van het kwaad
nog ongeordend, her en der verspreid,
ongeborgen en volledig uit de maat
geslagen in je leven liggen -
dus nu vormt puinruimen de focus van je vlijt.
Puinruimen volgt op iedere strijd.
- 21330
Wel en wee der wereld
1e rondeHet jongetje dat groot en sterk zou willen zijn,
kijkt rond, ziet vriendjes, kijkt aarzelend toe,
komt op dreef, schreeuwt, rent, maakt plezier en is klein -
als ie huilen moet gaat ie gauw weer naar z'n moeder toe.
Het kleine meisje wil wel zoeperwoemen zijn,
kijkt goed naar haar mama, doet na, reddert mee,
komt op gang, huppelt, springt, babbelt, lacht, en is klein -
maar als ik groot ben, denkt ze, ga ik net zo sterk als papa zijn.
Eros komt op en wekt verwarring alom,
schenkt geluk, schept verdriet, trekt wat recht leek krom.Kinderen van toen zijn nu volgroeid en voelen verantwoordelijkheid,
doen hun bovenste best, stromen over van ijver en van strijd
voor het eigen lieve leven en voor de toekomst van het land.En het wel en wee der wereld ligt heel even in hun hand.
- 31329
Woorden
1e rondeNiet alle gesproken woorden worden gehoord :
er zijn er die tussendoor of juist langsheen wippen,
die bedoeld om te raken toch het beoogde doel missen,
wegschieten in het luchtledige, verdwijnen overboord.
Mooie woorden, blije, bedachtzame, nuancerende,
woorden die opvrolijken, angst inboezemen en ook de belerende
raken je niet als je net aan iets anders zit te denken –
het is lastig aan ieder woord evenveel aandacht te schenken.
Dat kan ook niet - al komt het je soms duur te staan,
mis je iets moois voor jou bedoeld, krijg je ruzie, ga je er zelfs aan.
Meestal kun je echter volstaan met het beluisteren van de herhaling,
geduld en volharding brengen een immer eindeloze spraakvermaling,
wat je vandaag mist hoor je ook nog eens morgen en overmorgen.
Blijkbaar weten de meeste woorden prima voor zichzelf te zorgen.
2014
- Nr.TitelTekst
- 15500
de zielen
Top 1000misschien bestaat de lucht uit dode zielen
misschien zijn wolken wolken dode zielen
de druppels van de zee
zouden oude zielen kunnen zijn
zielen daar sinds het begin der tijden
eerst waren het er een paar
nu zijn het er veel meer
en er kunnen er oneindig bij
als water verdampt en wolken vormt
dan stijgen de zielen op
en als het regent
dan komen ze weer naar beneden
dan druipen ze over de tram of bevruchten akkers
misschien bezielen de oude zielen
de nieuwe zielen, de jonge zielen,
misschien slokken nieuwe zielen oude zielen op.
- 25497
kerk
1e rondeals ik binnenloop
de oude kerk bewonder
slaan de twijfels toe:
hier heerst eeuwenlange trouw
hoe zou ik beter weten?
zijn wij mensen nu
wijzer dan die van toen
of alleen anders?
de tijden veranderen
maar mensen doen dat minder
ach filosofie
die het denken zo beroerd
edoch…à quoi bon?
bedolven onder gevoel
vergeten we beschaving
in een lege kerk
hangt de rust van een geloof
dat troost wil bieden -
getroost worden wil ik wel
voor eventjes tenminste
- 35501
mens
1e rondezaterdagmiddag in een winkelstraat
overal handen, overal voeten,
hoofden vol gedachten,lijven vol gevoel, gekroel, gejoel,
er zijn hier een heleboel
mensen, er zijn zoveel mensen
in de krant en op tv
tweehonderd verdronken vluchtelingen
duizend doden in een oorlog en er komteen allesverwoestende orkaan
in India aan, zoveel mensen
die ten onder gaan
het zijn er veel en veel te veel voor mij
wier echte wereldje dus
bestaat uit mijn stoel, mijn tafel,
mijn schoenen en mijn jas
mijn kinderen, mijn liefdes,
mijn werk en mijn handtas
- 45499
weekendje weg
1e rondete vroeg opgestaan
fluks naar het vliegveld gegaan
'the flight is delayed'
een heleboel reizigers
staan hier nu langdurig stil
vanuit het vliegtuig
lijkt het wolkendek op sop
de wereld wast zich
als ik er even niet ben
kan zoiets mooi gebeuren
onbestemd geruis
praatje van de stewardess
zon door het raampje
er wordt veel brandstof verbruikt
om ons zo hoog te houden
wolken, zeewater;
scheepjes in flakkerend licht
en een groen stuk land -
hier te zijn en dit te zien
zoveel in zo korte tijd
de aarde nadert
details worden herkenbaar
de grond is geraakt
we maken de riemen los
en mogen weer naar buiten
en daar blijkt allesbijzonder, uniek, anders
dan anders te zijn -
lijflijk ben ik aanwezig
maar mijn geest beent me niet bij