Biografie van Nette Menke

2021
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    2582

    antigone en ismene

    1e ronde

     
    Er waren eens twee zusjes, het ene
    werd een tragisch heldin, het andere niet.
    Zus een was stoutmoedig, zij luisterde alleen
    naar haar eigen hart, trotseerde
    de koning en de wetten van het land,
    zij volgde, zo zei ze, het goddelijk gezag -
    werd voor haar wandel gestraft en stierf,
    gestaag bejubeld om haar daden.
     
    De ander bleef met beide benen op de grond,
    was zich bewust van praktische bezwaren,
    meende een vrouw machteloos te weten,
    vond dat wetten er waren om je bij neer te leggen
    haar hart brak, zij accepteerde het verdriet,
    goden, koning noch zus konden het tij keren.
    Zus twee leefde voort - van haar
    werd nooit meer wat gehoord.
  • 2
    2336

    de novembermaan

    1e ronde
    de novembermaan
    staat boven het speeltuintje
    een bal op het gras
  • 3
    2924

    Kwestie van puur praktische aard

    1e ronde
    Noemt u mij heks? Hoe moet ik u nu noemen?
    Denkt u de tovenaar Merlijn te zijn?
    Waant u zich Lord of the Rings wellicht?
    Een kobold, een gnoom,
    Een gifgroen kwijlende kwakkel,
    Een raaskallende praatfabriek?
     
    U noemt mij heks, doet u dat omdat u bang bent?
    Denkt u dat heksen kwaadaardig zijn?
    Vreest u dat u ze niet aankan?
    Een heks als een felle vuurrode spin
    En u dat vliegje, vastgeplakt
    In het web, dat straks als hapje dienen zal?
     
    Maar u treedt de zinnen ver te buiten
    U waant zich in een sprookjesland
    Terwijl het hier om mensen gaat
    Om kwesties van puur praktische aard
    Om zuivere taal en om onomwonden daden
    Elk woord wordt hier, meneer, ragfijn gehoord
2020
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    1138

    de vlucht van Ikaros

    1e ronde
    dat het plan van de vader kwam
    die de vlucht had uitgedacht 
    de vogelvorm met de vlerken
    de veren en de weerloze was
    dat het een wonder was
    dat het werkte
     
    dat de vlucht een noodzakelijke was
    vol zorg moest worden uitgevoerd
    niet te hoog, niet te laag  
    dat het zaak voor de zoon was 
    de taak van de zoon was
    de vader op de voet te volgen
     
    dat het kind angstvallig de vleugels uitsloeg
    de vrijheid voelde, kon wat de oude kon,
    verrukt, vervoerd, begeesterd raakte
    door lucht en licht en capriolen maakte
    van zwenken en zweven,
    had de dag van z'n leven
     
    schoot omhoog, ging straal voor de zon
    wat niet kon, de was liet los
    en Ikaros
    viel -
    dat de vader huilend verder vloog,
    vlucht en val voorgoed verbonden
     
    dat het om het wonder draait
    hoewel het ongeval en vooral 
    het vermanend vingertje  
    je van de wijs brengen  
    het gaat er om, dat Ikaros
    wel degelijk vliegen kon
     
  • 2
    3961

    herstelwerkzaamheden – de naam

    1e ronde
    met het terugzetten van de rib wil ik
    de allereerste mens herstellen:
    thans blijkt dat kind noch vrouw noch man
    aan eigen oorsprong tippen kan
     
    omdat we kleding dragen
    kleren bedekken de huid,
    kleren bedekken de bottenbouw,
    kleren bedekken de edele delen
     
    het bloot benadert de bron adequater
    het draait om gezamenlijk bloot
    minimaal twee schepsels zijn nodig
    maar zijn er meer dan vergroot dat

    de kans op resurrectie
    - hoe bloter hoe beter -
    het is een heel gepuzzel
    Adam is indertijd nogal uit elkaar gehaald
     
    en ook de naam wekt verwarring
    die dient te worden aangepast
    denk mee en noem de eerste mens
    Adam een, de tweede Adam twee
     
    Adam twee samen met zijn Eva 
    bezetten een gedeelde tweede plaats
    wat twee tot een afgekalfde versie
    van de eerste Adam maakt
     
    hoe groot is deze klus, te groot 
    om op mijn eentje  te kunnen klaren, 
    met het bloot komt het wel goed 
    maar dat met die naam, dat steekt
     
  • 3
    3959

    Hippie

    1e ronde

     
    Een hippie is ie, hij hipt, hij hopt
    door straat, door stad, door dorp en land,
    treedt op en in en naast het pad
    en al wat ie doet - voelt - goed -
     
    Hip de vogel, vogelt de hipperd,
    ouder inmiddels, bejaard, verjaard
    en andersoortig behaard maar
    hij hipt nog, tript nog, wipt nog.
     
    En het zwaaien van het been,
    het draaien van de arm begeleidt
    het zwieren in de hersenpan,
    het zingen van het lied.
     
    Een malle man, een alleman, tot
    strijkt de gast zijn veren glad -
    stijgt op een geest naar god de heer
    roept blij verheugd: hier ben ik weer!
     
2019
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    1646

    Barst

    1e ronde
     
    Twee mensen, hielden van elkaar, als de maan van de sterren, als de wolken van de wind,
    als kauwen die in paren leven, als ouders van een kind.

    Verliefd waren zij en wisten zich bemind.
     
    Hij las haar als een open boek, hij las haar haarfijn uit, hoorde haar woorden,
    volgde haar zinnen, haar punten haar komma’s, alleen haar taal
    verstond hij niet helemaal, soms zei zij net wat anders.
     
    Van haar lijf wist hij van plooi tot groef, van heuvel en dal, hij kende er blindelings
    de weg, zij was de zijne, haar huid zijn tweede, alleen haar ziel
    soms net wat anders.
     
    Zij, op haar beurt, doorgrondde zijn gangen, zag wat hem dwarszat, meanderde
    met zijn bewegingen mee, wist van iedere wending die hij nam

    het was haar alsof ze het zelf was.
     
    Maar betrof het zaken van gezond verstand, en ook als het ging om de dingen van de dag
    hield zij vast aan haar eigen denken
    en bleef hij bij het zijne.
     
    Zoals een plantje soms niet wortelen kan, een bloembol niet op wil komen  
    - de aarde doet haar best, de regen sproeit -
    zo bleef ook hier de groei steken.
     
    In arren moede boog hij nog linksom, draaide zij rechts, maar baten mocht het niet,
    ze hadden hun weerstand telkens te laat in de gaten, al wilden ze door
    het ging voortdurend mis
     
    en het knapte. Op een dag was het gedaan. Ze hadden zo diep gebogen
    dat het barstte, met een wreed scheurend geluid en wederzijdse pijn
    wisten ze dat het tijd was weer alleen te zijn.
     
     

      
  • 2
    1649

    Ik dacht laatst

    1e ronde



    Ik dacht laatst dat ik dood was.
    Ik fietste vooruit maar reed nergens naar toe.
    De hemel stond vol stilstaande tijd, 
    de daken van de huizen staken in de wolken
    en de straat lag er licht en luchtig bij.
    Ik trapte door, wetend dat ik dood was,
    zo prettig en zinloos en vrij
    keek de eeuwigheid in mij.

  • 3
    1645

    Monet in Den Haag

    1e ronde

    blauw en groen, plant en water, plant en lucht,
    van lucht en licht, van blauw en groen en geel, schaduw, licht,
    van diepte en weerspiegeling, het gouden licht,
    het groen, het blauw, het roze, wit en bruin
     
    het bruggetje, boog boven het watervlak,
    de bomen, hoog staand en vol hangend blad, 
    en op het water groeit het groen, het wit, wat roze
    en in het water,
     
    in het water daal ik af,
    ontloop de lijst van goudgekleurd hout,
    doodstil wordt het in mij,
    opgeslokt ben ik door dit schilderij
     
    er is wel geluid,
    er klinkt gebabbel, geroezemoes,
    geklaag over knellende schoenen,
    er is een gids, een groep luisteraars
     
    hangt aan haar lippen, zij spreekt
    van schoonheid,  tijd en kunstenaars
    en uit een volgende zaal schalt een stem:
    ‘kijk, dát vind ik mooi!’
     
    de werken zelf, apart van commentaar voorzien,
    hangen zwijgend aan de muur,
    hangen daar dag en nacht
    voor publiek dat komt en kijkt en gaat,

    maar ik
    ben nog niet klaar met mijn bezoek
    loop terug en laat me vangen
    door dat ene doek, dat me direct
    opnieuw naar binnen trekt
     
2018
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    3866

    Het fake nieuws

    1e ronde
    Het schouwen van de mediamens blijft
    een bevreemdende zaak:  ik raak verstijfd
    van schrik als ik nieuwsbeelden bekijk -
    en de presentatie ervan is zo wonderlijk.
     
    Steeds staan voor het Nederlands acht-uur-journaal
    nieuwsleesters en weervrouwen allemaal
    op wellustige schoenen – zeg maar martelwerktuigen -
    aldus van hun vrouwonvriendelijkheid te getuigen.
     
    Maar als komt de dag van het uitbalanceren,
    het moment dat moeten ook alle heren
    hun voeten in genaaldhakt schoeisel wringen
    alvorens te spreken van wereldse dingen,
    dan toont de boodschap zich klip en klaar:
    op dit schoeisel is ieder woord raar.
     
     
     
     
     

     
     
     
     
     
  • 2
    3867

    mondig

    Top 100
    voor Alina Szapocznikow                              
     
     
     
    rond de mond ronde mond halfronde lippen
    de bovenlip halfrond op de onderlip halfrond
    afgerond zachtrood opgerood aangedikt uitgelicht
    de uitgelichte lippen de geprononceerde mond
     
    een tussen de lippen door glippend woord
    de gemummelde woordjes
    de gearticuleerde volzinnen
    de uitgespuugde verwensingen
    het spettertje spuug in de mondhoek
    de zich zacht sluitende lippen
     
    de tongpunt
    streelt de bovenlip glijdt langs de onderlip
    de mond is dicht de lippen zijn ontspannen
    de wangen trekken de lippen op, de kin haalt de lippen naar beneden
    de tanden bijten op de lippen, de boventanden op de onderlip
    de ondertanden op de bovenlip, de doorbloede lippen
    op elkaar geknepen lippen
    samengetrokken lippen
    een opgetrokken lip
     
    losse lippen
    loslippige mond
    geopende mond
    open mond 
    wit gebit
    rond zwart gat
     
     
     
     
     
  • 3
    3865

    vrouwenstrijd

    Top 1000
     
    bikkelharde borsten, stekende armen, buitenproportioneel lange benen
    die eindigden in een scharnier, geen bips, en in
    voor hooggehakte schoenen voorgevormde voeten;
    het kapsel langharig ingewikkeld wou los, maar niet meer vast
    het hele hoofd wou los, maar liep scheuren op
     
    mijn moeders borsten, verpakt in zwart kant,
    waren zacht golvend roze en wel begeerd
    haar benen gleden in fladderende nylons, buik en billen
    leefden onder onderjurken en soms in te strakke step-ins
    haar schoenen waren plat - eksterogen en hoge hakken gaan niet samen
     
    mijn grote zus deed nog niet aan boezemgedoe
    maar haar buik was zorgelijk, gaf pijn, bracht verdriet
    deed de stemming in het hele huis omslaan
    hoe het met haar moest wist ook mijn moeder niet
    mij werd niks gevraagd  -  ik was nog klein
     
    en vond troost bij barbies - als mijn buurmeisje spelen kwam
    pakten we de poppen bij de benen en zetten ons schrap
    voor een schermduel, de punten van onze rapieren omzwierd
    door losse lokken, de strakke armen stijf  langszij het hoofd,
    de genadeslag steevast toegediend met de bikkelharde borsten
     
     
     

2017
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    3050

    De dichteres

    1e ronde


     
    de dichteres zoekt haar leven lang naar woorden
    die zeggen zullen waarom alles gaat zoals het gaat,
    waarom een mens meent z’n leven te vullen
    met keuzes tussen goed en kwaad
     
    maar wat er ook uit haar pen komt rollen
    het woord schiet keer op keer te kort
    leven laat niet met zich sollen
    het verdort
     
    valt als een verkleurd herfstblad
    waait weg met de wind
    verdwijnt in de grond en bakert nieuw leven 
    dat is wat de dichteres ervan vindt
     
    het draait om de daden denkt ze
    standvastig en sterk als een oeroude eik
    of een redwood tree, zo zullen mijn verzen zijn
    en daadkracht vibreren, genereren…
     
    maar wat er ook uit haar pen komt rollen
    het woord schiet keer op keer te kort
    leven laat niet met zich sollen
    het verkort
     
    en als de dichteres in haar laatste jaren
    nog steeds vol achs en maren
    terugkijkt op een leven dat zo vol woorden zat
    lijkt zij toch niet ontevreden, er is iets ook al was het niet wat
     
    want wat er ook uit haar pen kwam rollen
    en woorden schoten keer op keer te kort
    het leven laat niet met zich sollen
    het verwordt
     
     
  • 2
    3052

    ik was een jaar of acht

    1e ronde


     
    ik was een jaar of acht
    toen ik bedacht
    hoe ja hoe verschrikkelijk fijn
    het wel niet was om een meisje te zijn

    jongens waren weliswaar snel en sterk

    maar zij moesten later aan het werk
    terwijl wij vrouwen thuis konden blijven
    en daar maar konden doen wat we wouwen

    inmiddels heeft mijn leven beslist 

    dat ik me toen enorm heb vergist

  • 3
    3051

    Kopje thee

    1e ronde

     
    Als de dag van morgen
    vandaag al door je hoofd spookt,
    als het uur van opstaan
    je nu al dwarszit,
    als de kleren die je dragen zult
    je nu al voor de geest staan,
    als je de woorden die je zeggen wilt
    nu al paraat hebt,
    wat kan er dan nog misgaan?
     
    Dat dit gedicht je dan
    mag dienen als een kopje thee
    dat je nu drinkt en terwijl je denkt
    ‘het is te heet, ik wacht nog even’
    het je dít moment ten volle laat beleven.
     
    Opdat je morgen dan beleven mag
    al wat je brengt de morgen-dag.
     
     
     
     
2016
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    2391

    chaos

    1e ronde
    dat het losse flodders losse eindjes
    punten plukken strepen vormen zijn
    die niets met elkaar te maken hebben
    op zichzelf staan op dezelfde plaats en  tijd

    dat het leven een serie momenten
    die ikzelf tot één groot geheel verzin
    omdat ik per se de draad wil blijven zien
    die terugvoert tot het eerste  begin

    me vastklampend aan de kleine verbanden
    snakkend naar de grote samenhang
    die er dus niet is maar wel zou moeten zijn
    open ik mijn ogen voor de chaos en ben bang

    het grote niets erkennen
    is iets dat moet wennen
  • 2
    2393

    losse eindjes

    1e ronde
    losse eindjes in een film of een boek
    beginnetjes die wel begonnen maar niet afgemaakt zijn
    de aanzet is er, maar de oplossing blijft zoek
    persoonlijk vind ik dat niet fijn

    ik houd van een goed in elkaar stekend verhaal
    dat grip biedt op het grotere geheel
    ieder woord, ieder beeld spreekt  eendere taal
    niets te weinig, niets teveel

    in het echt ligt dat  anders
    past lang niet alles in elkaar
    grote hiaten pontificaal in mijn levensverhaal
    verre van prettig allemaal
    als je iets niet weet, wat is er dan waar
    er blijft  zo zielsveel  verborgen
  • 3
    2392

    romein

    1e ronde

    zag hij dezelfde wolken
    zag hij dezelfde salamanders
    hoorde hij dezelfde krekels
    of was alles toen anders
    waar ik nu loop liep ooit een Romein

    de Saar slagader van dit gebied
    wijngaarden als pasgekamde haren
    dood ligt een kever op het pad
    vlinders fladderen rustig rond
    het leven een cirkel denk ik
    maar weten doe ik het niet





    _
2015
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    1328

    Puin

    1e ronde

    Soms raak je maar zo in een conflict verzeild

    dat je niet zocht, waar je zelfs geen weet van had,

    een ruzie die naar een knallende climax ijlt

    en je dan meetrekt in een hopeloos zwart gat.

    Je hebt het tij niet tijdig weten keren,

    bent overspoeld door allerhande narigheid,

    gekwetst jammer je nog van ‘ 'k Zal ze leren!’

    maar in feite voel je slechts verdriet en spijt.

    Niets gaat voorbij zolang de brokken van het kwaad

    nog ongeordend, her en der verspreid,

    ongeborgen en volledig uit de maat

    geslagen in je leven liggen -

    dus nu vormt puinruimen de focus van je vlijt. 

    Puinruimen volgt  op iedere strijd.

  • 2
    1330

    Wel en wee der wereld

    1e ronde

    Het jongetje dat groot en sterk zou willen zijn,
    kijkt rond, ziet vriendjes, kijkt aarzelend toe,
    komt op dreef, schreeuwt, rent, maakt plezier en is klein -
    als ie huilen moet gaat ie gauw weer naar z'n moeder toe.

    Het kleine meisje wil wel zoeperwoemen zijn,
    kijkt goed naar haar mama, doet na, reddert mee,
    komt op gang, huppelt, springt, babbelt, lacht, en is klein -
    maar als ik groot ben, denkt ze, ga ik net zo sterk als papa zijn.

    Eros komt op en wekt verwarring alom,
    schenkt geluk, schept verdriet, trekt wat recht leek krom.

    Kinderen van toen zijn nu volgroeid en voelen verantwoordelijkheid,

    doen hun bovenste best, stromen over van ijver en van strijd


    voor het eigen lieve leven en voor de toekomst van het land. 

    En het wel en wee der wereld ligt heel even in hun hand.



     

     

  • 3
    1329

    Woorden

    1e ronde

    Niet alle gesproken woorden worden gehoord :

    er zijn er die tussendoor of juist langsheen wippen,

    die bedoeld om te raken toch het beoogde doel missen,

    wegschieten in het luchtledige, verdwijnen overboord.

    Mooie woorden, blije, bedachtzame, nuancerende,

    woorden die opvrolijken, angst inboezemen en ook de belerende

    raken je niet als je net aan iets anders zit te denken –

    het is lastig aan ieder woord evenveel aandacht te schenken.

    Dat kan ook niet - al komt het je soms duur te staan,

    mis je iets moois voor jou bedoeld, krijg je ruzie, ga je er zelfs aan.

    Meestal kun je echter volstaan met het beluisteren van de herhaling,

    geduld en volharding brengen een immer eindeloze spraakvermaling,

    wat je vandaag mist hoor je ook nog eens morgen en overmorgen. 

    Blijkbaar weten de meeste woorden prima voor zichzelf te zorgen.

2014
  • Nr.
    Titel
    Tekst
  • 1
    5500

    de zielen

    Top 1000

    misschien bestaat de lucht uit dode zielen

    misschien zijn wolken wolken dode zielen

    de druppels van de zee

    zouden oude zielen kunnen zijn

    zielen daar sinds het begin der tijden

    eerst waren het er een paar

    nu zijn het er veel meer

    en er kunnen er oneindig  bij

     

    als water verdampt en wolken vormt

    dan stijgen de zielen op

    en als het regent

    dan komen ze weer naar beneden

    dan druipen ze over de tram of bevruchten akkers

    misschien bezielen de oude zielen

    de nieuwe zielen, de jonge zielen,

    misschien slokken nieuwe zielen oude zielen op.  

     

  • 2
    5497

    kerk

    1e ronde

    als ik binnenloop

    de oude kerk bewonder

    slaan de twijfels toe:

     hier heerst eeuwenlange trouw

    hoe zou ik beter weten?

     

    zijn wij mensen nu

    wijzer dan die van toen

    of alleen anders?

    de tijden veranderen

    maar mensen doen dat minder

     

    ach filosofie

    die  het denken zo beroerd

    edoch…à quoi bon?

    bedolven onder gevoel

    vergeten we beschaving

     

    in een lege kerk

    hangt de rust van een geloof

    dat troost wil bieden -

    getroost worden wil ik wel 

    voor eventjes tenminste

  • 3
    5501

    mens

    1e ronde

    zaterdagmiddag in een winkelstraat
    overal handen, overal voeten,
    hoofden vol gedachten,

    lijven vol gevoel, gekroel, gejoel,

    er zijn hier een heleboel

    mensen, er zijn zoveel mensen

     

    in de krant en op tv

    tweehonderd verdronken vluchtelingen
    duizend doden in een oorlog en er komt

    een allesverwoestende orkaan

    in India aan, zoveel mensen

    die ten onder gaan

     

    het zijn er veel en veel te veel voor mij

    wier echte wereldje dus

    bestaat uit mijn stoel, mijn tafel,

    mijn schoenen en mijn jas

    mijn kinderen, mijn liefdes,

    mijn werk en mijn handtas

  • 4
    5499

    weekendje weg

    1e ronde

    te vroeg opgestaan

    fluks naar het vliegveld gegaan

    'the flight is delayed'

    een heleboel reizigers

    staan hier nu langdurig stil  

     

    vanuit het vliegtuig

    lijkt het wolkendek op sop

    de wereld wast zich

    als ik er even niet ben

    kan zoiets mooi gebeuren

     

    onbestemd geruis

    praatje van de stewardess

    zon door het raampje

    er wordt veel brandstof verbruikt

    om ons zo hoog te houden

     

    wolken, zeewater;

    scheepjes in flakkerend licht

    en een groen stuk land -

    hier te zijn en dit te zien

    zoveel in zo korte tijd

     

    de aarde nadert

    details worden herkenbaar

    de grond is geraakt

    we maken de riemen los

    en mogen weer naar buiten 

    en daar blijkt alles

    bijzonder, uniek, anders
    dan anders te zijn -
    lijflijk ben ik aanwezig
    maar mijn geest beent me niet bij